Hipotiroidi Nedenleri, Belirtileri, Tanı ve Tedavisi

Hipotiroidi nedenleri

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de hipotiroidi sık görülmektedir. Kadınlarda ve yaş ilerlemesi ile hipotiroidi görülme sıklığı artar. Hipotiroidinin en sık nedeni; Hashimoto tiroidit, tiroid ameliyatı ile tiroid bezinin çıkarılması, radyoaktif iyot tedavisi (atom tedavisi) ve diğer tiroidit türleridir.

Hipotiroidi belirtileri

T3 ve T4 hormonu düşük, TSH yüksek bulunur. Klinik belirti vermeyen subklinik hipotiroidide ise T3 ve T4 hormonları normal, TSH yüksek bulunur. Tiroid antikoru (anti TPO) yüksektir.

Halsizlik, yorgunluk, eklem ağrısı, kilo alma, cilt kuruluğu, saç dökülmesi, saçlarda matlaşma, üşüme, kabızlık, adetlerde düzensizlik, kısırlık, depresyon, algı bozukluğu, seste değişiklik (ses kabalaşması) hipoiroidi belirtileri arasındadır.

Muayenede kuru cilt, nabızda azalma (bradikardi), ses kabalaşması, reflekslerde yavaşlama, bazı hastalarda tiroid bezinde büyüme (guatr gelişimi) ve ödem belirgin bulgular arasındadır.

Hipotiroidi tedavisi

Hastanın şikayetlerine ve hormon sonuçlarına göre tiroid hormon tedavisi (Levotiroiksin) başlanır. Tedavide genç kişilerde TSH hedefi 0.5.-2.5 mIU/L dir. Kalp hastalığı, atriyal fibrilasyonu (ritm hastalığı), osteoporozu (kemik erimesi) olanlarda ve 65 yaş üzerindeki hastalarda TSH hedefi 1-4 mIU/L dir. Gebelerde ise ilk üç ayda TSH hedefi 0.1-2.5 mIU/L, ikinci ve üçüncü 3 ayda TSH hedefi 0.2-3 mIU/L dir. 70-80 yaş arasındaki kişilerde TSH üst sınırı 6 mIU/L, 80 yaş üstü kişilerde ise TSH üst sınırı 7.5 mIU/L olarak kabul edilmektedir.

Tiroid hormonu nasıl kullanılmalı?

İlaç dozunun ayarlanması TSH düzeyine bakılarak yapılır. TSH düzeyi, hormonlar normal düzeye gelene kadar 6-8 haftalık aralıklarla incelenir. İlaç dozunun arttırmak veya azaltmak 12.5-25 mikrog’lık dozlarla olarak yapılmalıdır. Hormon tetkiki yapılacağı sabah ilaç alınmamalı, kan verildikten sonra alınmalıdır.

Ameliyat olanlarda, gebelikte, başka ilaçların kullanımında, araya giren hastalıklarda ve ilaç değişiminde TSH düzeylerine sık aralıklarla bakılmalıdır. Tiroid hormonu tek seferde, su ile, ilaç ezilmeden ve aç karına alınmalıdır. İlaç alımından 30 dk sonra kahvaltı edilmelidir.

Tiroid hormonu emilmesini olumsuz etkileyen durumlar

Tiroid hormonlarının emilimini etkileyen durumlar; ileri yaş, proton pompa inhibitörleri (mide ilacı), çölyak hastalığı, emilim bozukluklarıdır. Tiroid hormonu ilacının emilimini etkileyen durumlar ise; demir ilaçları, kolestiramin, sukralfat, antiasitlerdir. Bu tür ilaçların kullanımında levotiroksin ile arasında en az 4 saat olmalıdır.

Klinik bulgusu olmayan subklinik hipotiroidi’de tedavi

Hormon tedavisi başlamadan önce tiroid fonksiyon bozukluğunun kalıcı olup olmadığına karar verilir. Bu karar, hastanın yaşına ve eşlik eden hastalarına göre verilir. TSH 10 mIU/L’den yüksek olan hastalara Levotiroksin tedavisine başlanır. TSH düzeyi 4-10 mIU/L arasında olan hastalarda şu durumlarda Levotiroksin tedavisi uygulanır.

• Guatr olması,
• Gebeler ve gebelik tedavisi görenler,
• Antikorları pozitif olanlar,
• Hastalığın takibinde TSH düzeyi artan hastalar,
• Psikiyatrik hastalıkları olanlar

Papiller tiroid kanserleri (PTK) tüm tiroid kanserlerinin %75-80’ni oluşturur.

PTK 20-50 yaş aralığında, kadınlarda ve iyottan zengin bölgelerde daha sık görülür.

Papiller kanserler lenf yolu ile yayılmayı severler. Bu nedenle boyundaki lenf bezlerine metastaz yapabilirler.

Daha önce boyuna radyasyon alma öyküsü olanlarda daha sık görülür.

İğne biyopsisi ile tanı koyulabilir.

Genel sağ kalım (hayatını sürdürebilme oranı) 45 yaşın altında %100’e yakın, 45 yaşın üzerinde %90’ın üzerindedir.

PTK’de lenf bezlerine metastaz oranı yüksektir. Ultrason ve/veya klinik muayene ile hastaların %15-30’unda lenf bezi metastazı belirlenir.

PTK’li hastaların %30-80’inde hastalık multifokaldir yani birden fazla tümör vardır. Biyopsi ile sadece bir nodülde kanser belirlenmesine karşın, ameliyat sonrası patolojik incelemede küçük odaklı birden fazla tümör görülebilir.

Papiller kanserin bazı alt gruplarının (tall cell, sklerozan) seyri kötüdür. Lenf bezlerine metastaz oranı daha yüksektir.

Papiller kanserler atom tedavisine çok duyarlıdır. Tümör çapı 1 cm’in üzerinde ise atom tedavisi uygulanır. Atom tedavisinin amacı gözle görülmeyen veya ultrasonografi ile saptanmamış lenf bezi metastazlarının yok edilmesidir. Bazı hastalarda ameliyat öncesi belirlenemeyen uzak metastazlar olabilir (akciğer metastazı). Atom tedavisi muhtemel akciğer metastazlarını da tedavi etmek için uygulanır.

Uzak metastazlar genellikle ilerlemiş, ihmal edilmiş büyük tümörlerde ve kötü alt grup tümörlerde görülür.

Tümör çapı arttıkça lenf bezlerine metastaz oranı arttığı için, 1 cm in üzerinde olan papiller kanserlere atom tedavisi uygulanır.

Hastaların takibinde tiroglobulin (Tg) ölçümü yapılır, çok hassas bir testtir. Ameliyat sonrası dönemde Tg yüksekliği metastaz olabileceğini düşündürür ve hastaya inceleme yapılır.

MTK’leri tiroid kanserlerinin %5-10’unu oluşturur.

MTK’lerinin %25’i ailevidir yani genetik geçişlidir. Bunlara çok genç yaşta tanı koyulur.

Tümör hücreleri kalsitonin sentezler. Ayrıca kalsitonin dışında somatostatin serotonin de sentezleyebilirler.

Serum kalsitonin ölçümü tanıda ve izlemde çok değerlidir.

İğne biyopsisi ile olguların %80’ine tanı koyulabilir.

MTK’da lenfatik metastazlar en sık boyunun santral bölgesine olur. Ancak boyunun diğer bölgelerine de lenf metastazı görülebilir.

Hastaların %50-60’ında lenf metastazı belirlenmektedir.

Kan yolu ile yayılım sıklıkla akciğer, karaciğer, kemik, beyin ve yumuşak dokularda saptanır.

Sağ kalım hastalığın evresine bağlı olmakla birlikte, 10 yıllık sağ kalım %75-85 olarak bildirilmektedir.

Ailevi medüller kanserlerde, ailede genetik inceleme yapılır ve kanser gelişimi olmadan risk taşıyan bireylerin tiroidleri ameliyatla çıkarılır.